Landschapspark Martenastate en Louis le Roy

Park Martenastate in Koarnjum ligt op een steenworp afstand van Leeuwarden. Het is een van de weinige landgoederen die Fryslân rijk is. Martenastate omvat naast een kasteeltje in neo-renaissancestijl, een prachtig en openbaar toegankelijk park in Engelse landschapsstijl met een zeer gevarieerd aanbod aan stinzenflora, bomen en fauna. Het "groen en rood" heeft de status van rijksmonument. 

Stichting Martenastate is sinds 1966 belast met het bezit, beheer en onderhoud van alle tot het park behorende onderdelen. Enkele leden van het bestuur van de stichting representeren een statutaire verbinding met It Fryske Gea, Vereniging van Dorpsbelangen Jelsum-Koarnjum en de PKN-gemeente van deze dorpen. Op 1 oktober 1970 volgde de toen al befaamde Louis le Roy de eerst benoemde voorzitter Sjoerd Span Rzn op, beide namens It Fryske Gea. Le Roy bleef aan tot 11 september 1983. Er waren spanningen ontstaan tussen de ecologische opvattingen van Le Roy en de overige bestuurders. Na zijn vertrek werd het puin dat bij een van de vijverpartijen was gestort, dan ook al snel weggehaald. De opvolger van Le Roy als voorzitter werd Douwe T.E. van der Ploeg, Fries florist en onderwijzer. Met honderden publicaties wordt hij met name tot de dag van vandaag als groot kenner van stinzenplanten in ere gehouden. De volgende ontwikkeling mag als een vervolg gezien worden op het voorafgaande.

Direct aansluitend aan het landschapspark ligt een dorpsboerderij waarvan de bouw in 1863 door de laatste adellijke bewoner van Martenastate in gang is gezet. Deze boerderij is eind 2020 in het bezit gekomen van Stichting Martenastate. Na de restauratie in 2022 van de boerderijschuur, het voorhuis en het koetshuis, lees lytshús, is inmiddels een begin gemaakt met de volledige vergroening van het perceel tot een inheemse bloemenweide met een hoge mate van biodiversiteit. Het wordt een natuur-inclusieve plek waar mens en natuur samenkomen, dit alles onder de naam Martena Zathe. Het nieuwe gedeelte zal in openbare verbinding staan met het huidige landschapspark. Bij de waterpartij als huidige scheiding, zal hiertoe een brug verrijzen, ontworpen door kunstenares Birthe Leemeijer, die tijdens Culturele Hoofdstad Leeuwarden / Fryslân 2018 de fontein in Dokkum heeft gecreëerd.

Met dit kunstwerk, genaamd Tijdspanne, zal de verbinding tussen "nieuw en oud" vorm gegeven worden. De stenen die zijn vrijgekomen bij de restauratie van de boerderij c.a. zullen voor deze brug worden gebruikt. Het ontwerp heeft een sterke affiniteit met het werk van ecotect Louis le Roy. Op deze wijze zal Le Roy's zorg voor en betrokkenheid met de omgang met de natuur, naast zijn aanvullende denkbeelden over de noodzaak van een rijk bodemleven, de aanwezigheid en waardering voor inheemse planten en de inzet van energie als maat der dingen, illustratief zijn voor een bijzonder aansprekend nieuw kunstwerk. Dit vaststellend, zal er sprake zijn van een hernieuwde verbinding tussen Stichting Martenastate en Louis le Roy, tussen verleden en heden. 

Henk Buith, voorzitter bestuur Stichting Martenastate